Okuldan başlayan ve iş hayatıyla iyice pekişerek devam eden bir tempo içindeyiz. Her yöne koşuyoruz: yüksek iş sonuçları, yüksek kariyer hedefleri, yüksek aile ve yaşam standartları… derken makine gibi çalışmaya doğru giden bir yola giriliyor.
Makineleşmekten kastım şu, bu koşturmaca içinde insan “kendi”nin ne olduğundan ve neyi hedeflediğinden çok çevrenin, toplumun oluşturduğu yolda gidiyor. Oysa insan “kendi” olduğunda yani özgün halinde her yönden en güçlü olur.
İnsanın “kendi” olmasını sağlayan nedir?
İlk Adım: Özbilinç ile farkındalık
İnsanın kendisi ve özgün olması için önce özbilinç sahibi olarak kendi özelliklerinin, değerlerinin ve yaşamda ne yapmak istediğinin farkında olması gerekir. Farkındalık arttıkça insan kendisini, nereye ve nasıl gitmek istediğini daha net görebilme gücüne sahip olur. Bu güç insana seçim yapma, inisiyatif alma ve proaktif davranma fırsatı verir. Bu güç, insanın içindeki tüm liderlik potansiyelini ortaya çıkarmanın anahtarıdır. Nitekim Daniel Goleman ve Richard Boyatzis Yeni Liderler kitabında “…duygusal zekalı liderlik özbilinç temeli üzerinde gelişmektedir.” tespitinde bulunmuştur.
Peki neyi fark etmekten bahsediyoruz?
Değerler yani hayatı yaşamaya değer kılan kavramlar:
Değerler öyle güçlüdür ki insan onları yaşayamadığında ölümü bile göze alabilir. Değerlerinizi tatmin eden bir yaşam demek bitmeyen bir enerji ve tutkuyla yaşamak demektir. O zaman neredeyse başaramayacağımız şey yok gibidir; değerler işte bu kadar büyük bir güç, enerji ve şevk katar hayata.
İnsan, değerlerinin farkında olsa da olmasa da onlar vardır ve bizde yaşarlar. Makineleştiren ortamların riski insanı kendisine yabancılaştırmasıdır. O zaman kişi farkında olmadan ya da düşünmeden kendi değerlerine aykırı bir yaşam sürmeye başlayabilir. Böyle bir durumda olanlar için ya bu tarz yazılar okuyup bir silkelenme yaşamak mümkün olur ya da Travmatik Kalk Borusu uyarıları ortaya çıkar. Bu durum çoğu Amerikan filminde rastlanan başına kişinin başına gelen felaketle yeniden “kendi”olma ve değerlerini yaşama fırsatını yakalamasıdır.
Değerlere örnek vermek gerekirse: Sevgi, öğrenme, güven duyma, umut, çevre, sürdürülebilirlik, dürüstlük gibi birçok kavram olabilir.
Değerlerinizin farkına varmak için ne yapabilirsiniz? Koçluk alabilir, koçluk eğitimine gidebilir ya da bunun üzerine kendiniz kitaplar okuyabilir ve kendinize bu konuda odaklandığınız zamanlar yaratabilirsiniz.
İkinci Adım: Tutku
Gerçek liderlere baktığınızda sadece iş ve kariyer planlamasıyla yetinmediklerini görürsünüz. Daha geniş çaplı bir bakış açıları vardır. Örneğin 2015’te yapılan Harvard Business Review Dünyanın En İyi CEO’ları araştırmasında ilk sıraya yerleşen Lars Sorensen’e bakalım. Tüm yönetim stratejisini kısa vadeli kazanımlara değil uzun vadeli kazanımlara odaklıyor. Novo Nordisk CEO’su şöyle diyecek kadar cesur: “Diyabeti iyileştirirsek ve bu da işimizin bir kısmını yok ederse gurur duyarız. Bu muazzam olurdu.” Kurumsal sosyal sorumluluğun uzun vadede meyve vereceğine emin ve buna göre kaynaklarını organize ediyor. Yine de şirketinin uzun vadeli kazancını garantiye almada başarılı görünüyor ki böylece tüm dünyanın en iyi CEO’su olarak seçildi.
Tüm dünyada artık o kadar zor bir ortam var ki vasat ve vasat altı rutinlere bağlanan yaşamlar yaşamak mümkün değil. İnsan sürekli daha fazlasını isteyen bir ortamda değerlerini de yaşayarak nasıl ayakta kalabilir, başarılı olabilir? Cevap basit: Tutku… Eğer insanın tutkusunu yaşayabileceği bir ortamı varsa bu zorluklarda “kendi” olarak ayakta kalmayı başarabilir. İşte Edison bu yüzden “Ben hayatımda bir gün bile çalışmadım” der. Çünkü ekstra, sadece para kazanılacak bir iş olarak görmez mesleğini.
Tutku, bitmek tükenmek bilmeyen bir enerji verir.
Tutku, insanın içindeki tüm yaratıcılığı ortaya çıkarır, kimsenin göremediğini görme ve düşünme gücü verir.
TUTKU CESARET DOĞURUR! Lider, tutkusu ve cesaretiyle umut dağıtır. Yapılamaz görüneni yapan ekipler oluşturur.
Tutkunuzu keşfetmek bir yoldur, o yola çıkma cesaretiniz varsa mutlaka keşfedersiniz.
Nasıl yapabilirsiniz? Koçluk, liderlik tarzı eğitimlere katılabilir; içinizdeki tutkuyla aranızda bağlantı kurmanızı sağlayacak aktiviteleri sık sık yaparak farkındalığınızı arttırmaya çalışabilir ve Kariyer Koçluğu alabilirsiniz.
SON SÖZ: Her insanın tutkusunu, değerlerini yaşamasına ve ifade etmesine izin veren, karşısındakini anlamak için dinleyebilen, önyargılardan arınmış bir dünya dileğiyle…
Filiz Gündoğdu (Değerlendirme Birim Lideri, Yönetici & Kariyer Koçu, PCC)
Kaynaklar:
Yeni Liderler, Daniel Goleman ve Richard Boyatzis, syf 42 ve 118
Harvard Business Review, Kasım 2015 sayısı